Bałtyk bez tajemnic

Rozmowa z dr Jolantą Mol, koordynatorem narodowym Programu The Baltic Sea Project pod patronatem ASP UNESCO Szansa dla uczniów i (nauczycieli) kreatywnych i żądnych wiedzy – Jest pani krajowym koordynatorem programu The Baltic Sea Project. Co to za program? – Program powstał z inicjatywy UNESCO w 1989 r., a skierowany jest do szkół z państw nadbałtyckich. Jego celem jest propagowanie edukacji ekologicznej na rzecz ochrony Bałtyku. – Czym się zajmują uczniowie ze szkół objętych programem? – BSP to program niezwykle twórczy i wszechstronnie rozwijający. W jego ramach realizowane są bardzo różnorodne projekty ekologiczne. Szkoły mogą zajmować się tym zagadnieniem, które je najbardziej interesuje i fascynuje. Mają do wyboru projekty: „Jakość wody” dotyczący badań wód Morza Bałtyckiego; „Wybrzeże bałtyckie” – polega on na prowadzeniu obserwacji plaży, roślinności i zwierząt. Kolejny to „Jakość powietrza”, w ramach którego uczniowie prowadzą badania stopnia zanieczyszczenia powietrza za pomocą skali porostowej. Można także prowadzić analizy całkowitej zawartości siarki w dwuletnich igłach sosny i zawartości metali ciężkich w powietrzu przy współpracy z Gimnazjum w Pori i Fabryką Pigmentu „Kemira” (Finlandia). Dzieci ze szkół podstawowych mogą prowadzić „Badania fenologiczne” w najbliższym otoczeniu szkoły. Inny projekt – „Ekologia ptaków” – zajmuje się zimowym liczeniem ptaków wodnych. – Który z proponowanych programów jest najciekawszy? – Na szczególną uwagę zasługuje najnowszy projekt „Historia środowiska”. Jest on bardzo ambitny i niezwykle ciekawy. Młodzież ma za zadanie zbadać historię swojego najbliższego otoczenia – miasta, zakładów przemysłowych, parków itp. Trzeba przeanalizować, jak wyglądały te miejsca w przeszłości, a jak obecnie, czy tereny uległy degradacji. Co należy zrobić, aby przywrócić utraconą wartość przyrodniczą danych obszarów. Wkraczamy w ten sposób w ideę zrównoważonego rozwoju. To prawdziwe wyzwanie dla młodzieży. Dwa razy do roku wydajemy też biuletyn „The Baltic Sea Newsletter”. Publikowane w nim artykuły są pisane przez młodzież. A trzeba zaznaczyć, że wszystkie ukazują się w języku angielskim. Uczniowie sami robią także zdjęcia, rysunki i wykresy umieszczane w biuletynie. Młodzież poprzez bardzo interesujące, niebanalne zajęcia zdobywa wiedzę nie tylko o przyrodzie. Uczy się, jak prowadzić badania, opracowywać wnioski z zebranych materiałów, a także jak obsługiwać komputer, uczą się fachowej terminologii w języku angielskim. Wielu uczniów biorących udział w programie zostaje później studentami prestiżowych uczelni na wydziałach związanych z ochroną środowiska. Co ważne, szkoła nie jest obciążona finansowo zakupem drogiego sprzętu do badań chemicznych. – Ogromną atrakcją są również międzynarodowe spotkania młodych ekologów. – Młodzież ze szkół uczestniczących w BSP spotyka się dwa, trzy razy do roku na warsztatach szkoleniowych, w ramach poszczególnych projektów. Co roku w maju odbywają się w Pori w Finlandii warsztaty dla szkół BSP, na których można nauczyć się rozpoznawania gatunków ptaków wodnych, dowiedzieć się o ich zwyczajach, zobaczyć rozległe po horyzont torfowiska, zwiedzić elektrownię jądrową, węglową i wiatrową. Na warsztatach uczniowie badają poziom zanieczyszczeń środowiska, wymieniają się informacjami na ten temat. Mają okazję zwiedzić słynne parki czy rezerwaty przyrody, ale także poznają proekologiczne rozwiązania stosowane w sąsiednich krajach. W tajniki tych zagadnień wprowadzają ich eksperci i nauczyciele uniwersyteccy, tak więc poziom merytoryczny tych spotkań jest bardzo wysoki. Z drugiej strony, to wspaniała zabawa. Uczniowie przyjaźnią się, przyjeżdżają do siebie w ramach wymiany młodzieży i w ten sposób poznają warunki bytowe, socjalne i kulturowe swoich kolegów z innych krajów. Poznając odmienne obyczaje, uczą się tolerancji dla innych tradycji. Uczniowie szkół biorących udział w międzynarodowych warsztatach i wymianach młodzieży płacą tylko za dojazd. Jest to więc niepowtarzalna okazja i szansa dla młodzieży zdolnej, ale z uboższych rodzin. – Ile szkół należy do programu? – W całym programie jest ponad 200 szkół z dziewięciu państw: Estonii, Finlandii, Szwecji, Danii, Polski, Litwy, Łotwy, Rosji i Niemiec. W Polsce do programu przystąpiły 42 szkoły. Do niedawna mogły do niego należeć wyłącznie objęte patronatem UNESCO. I to była u nas główna bariera uniemożliwiająca uczestnictwo w programie. Teraz mogą to być także placówki spoza UNESCO. Myślimy więc,