Francja ma nowego premiera – i całą masę problemów, których ten fakt nie rozwiąże
Kiedy na początku negocjacji dotyczących warunków rozwodu Wielkiej Brytanii z Unią Europejską Bruksela właśnie jego wybrała na swojego reprezentanta, wielu w Europie uznało to za wyrafinowany żart. Coś na kształt szpilki wbitej Brytyjczykom tam, gdzie zaboli najbardziej – oto zasady, na których Wyspiarze opuszczali znienawidzoną wtedy Wspólnotę, miały zostać określone w dużej mierze przez Francuza. W dodatku Francuza mocno proeuropejskiego, człowieka, który swój wizerunek publiczny kształtował poprzez manifestowanie przywiązania do unijnych wartości. Kilka lat później, już w czasie pandemii koronawirusa, popularne stały się jego zdjęcia, na których zawsze ma założoną maseczką z wzorem gwiazd ze wspólnotowej flagi. Michel Barnier, 73-letni dziś człowiek symbol francuskiej polityki, został niedawno wskazany przez Emmanuela Macrona na szefa rządu nad Sekwaną.
Doświadczony polityk – były minister spraw zagranicznych, negocjator brexitu, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej – ale także zagorzały republikanin, który w poprzednich wyborach prezydenckich sam chciał rzucić Macronowi rękawicę. W zawodowej polityce jest od niemal równo pół wieku, pierwszą funkcję w samorządzie lokalnym piastował już jako 22-latek. We Francji widział wszystko – od rządu Mitterranda, przez odbicie na prawo, upadek wielkich partii i narodziny antypolitycznego (przynajmniej na początku) ruchu Macrona, po widmo przejęcia władzy przez radykalną, faszyzującą prawicę.
W materii europejskiej spektrum doświadczeń Barniera jest jeszcze bardziej imponujące. W Brukseli zaczynał jako komisarz ds. polityki regionalnej, gdy Komisji Europejskiej przewodniczył jeszcze Romano Prodi, Unia skupiała tylko 15 państw, a Wielka Brytania była jednym z najważniejszych członków. Na Bałkanach trwała wojna, samoloty NATO zrzucały bomby na Belgrad. Wspólnota kończyła się na niemieckiej granicy, a euro dopiero stawało się wspólną walutą. Kiedy zaś wrócił do francuskiej polityki po zakończeniu negocjacji brexitowych, ani krajowy, ani europejski pejzaż nie był już taki sam jak przedtem. Ale dokładnie to samo można powiedzieć o Barnierze.
Urodzony w alpejskim mieście Grenoble, z górami i sportem zawsze miał wiele wspólnego. W ramach jednego ze swoich bardziej egzotycznych projektów współkierował nawet komitetem organizacyjnym zimowych igrzysk w Albertville w 1992 r. Sam mówi jednak, że sport dał mu cechy, dzięki którym przetrwał w polityce: zdolność rywalizacji, odporność na porażki, grubą skórę. Ta ostatnia bardzo mu się przyda w najbliższych tygodniach, bo będzie musiał do swojej wizji rządzenia Francją przekonać niechętne mu stronnictwa polityczne – czyli praktycznie wszystkich we francuskim parlamencie.
Robota, której nikt nie chciał?
Wśród komentatorów panuje zgodne przekonanie, że Barnier przyjął funkcję, której nikt nie chciał – nie bez przyczyny. Po tym, jak w następstwie czerwcowych wyborów do Parlamentu Europejskiego Macron, rozczarowany wynikiem własnej centrowej formacji Ensemble, rozwiązał Zgromadzenie Narodowe i rozpisał nową elekcję, francuska polityka weszła w trwającą do dzisiaj erę potężnego rozchwiania. Wprawdzie w dwurundowym głosowaniu udało się zablokować skrajną prawicę, tym samym odsuwając widmo premierostwa Jordana Bardelli, ale to właśnie Zjednoczenie Narodowe (Rassemblement National, RN) było partią z najszerszym społecznym poparciem w pierwszej turze wyborów. Radykałowie ostatecznie nie zdobyli większości potrzebnej do sformowania rządu, ale to rozwiązało tylko połowę problemu – bo większości nie zdobył nikt inny. Bardella uniósł się wtedy honorem, zresztą już w czasie dogrywki kampanijnej przed drugą turą głosowania zarzekał się, że bez pełnej kontroli nad parlamentem nie przyjmie funkcji premiera, bo nie będzie brał odpowiedzialności za ewentualnych koalicjantów.
Nie przeszkodziło mu to jednak rzucać Macronowi kłód pod nogi. Zaczęło się od procedury wskazania kandydata na francuskiego komisarza w nowym brukselskim rozdaniu. RN uważało, że to właśnie radykałowie mają legitymację do tego, żeby proponować nominata – w końcu rząd nie został powołany, a co do tego, czy kwestie personalne w całości znajdują się wśród prerogatyw prezydenta republiki, nie było pełnej zgody wśród prawników. Ostatecznie Macron się nie ugiął, do Brukseli wysłał po raz kolejny Thierry’ego Bretona. Ale nad Sekwaną cały czas nie było funkcjonującego gabinetu – i tu pretensje zaczęły nagle płynąć ze wszystkich stron sceny politycznej. Oprócz rytualnych już na tym etapie aspiracji skrajnej prawicy pojawiły się roszczenia ze strony lewicowej koalicji NFP, Nowego Frontu Ludowego.
