GEOGRAFIA Australijska megakolizja – Australia północna, zachodnia i środkowa, każda z tych części, należała niegdyś do innego kontynentu – przekonuje doktorantka Kate Selway z australijskiego Uniwersytetu Adelajdy, która w środkowej Australii odkryła strefę prastarej kolizji. Płynie z tego wniosek, że Australia powstała z trzech kontynentów, które spotkały się ze sobą dziesiątki milionów lat temu. To odkrycie wzbudza spekulacje na temat możliwości poszukiwań nowych złóż mineralnych na północy i w centrum kontynentu. – Około 1,64 mld lat temu, patrząc na południe z miejsca obecnego Alice Springs (środkowa Australia), można było dostrzec ocean – mówi Selway. – Wielkie siły biorące udział w tej kolizji stworzyły wulkany, które z kolei uczestniczyły w tworzeniu skorupy środkowej części Australii. MEDYCYNA Drapieżny przodek płetwala Australijscy naukowcy odkryli skamieniałość groźnie wyglądającego zwierzęcia o ostrych, trzycentymetrowych zębach. I wszystko wskazuje na to, że jest to pozostałość przodka współczesnych, bezzębnych płetwali błękitnych. Szczątki mają około 25 mln lat i należą do organizmu, który można zakwalifikować do wczesnego typu fiszbinowców. Do tej grupy należą np. współczesne humbaki czy płetwale błękitne. Żywią się one, przefiltrowując plankton z wody morskiej za pomocą fiszbinów, wyrastających z podniebienia rogowych płyt. – Ten dziwny fiszbinowiec nie miał nawet fiszbinów – mówi Erich Fitzgerald z Monash University w Australii. – Miał za to zęby i był silnym drapieżnikiem, polującym na duże ryby, niewykluczone, że rekiny, a może nawet na inne walenie. Mierzył prawdopodobnie do 3,5 m długości. Zdaniem naukowców, odkrycie szczątków zębatego przodka fiszbinowców liczącego 25 mln lat każe od nowa prześledzić ewolucję tych zwierząt. TECHNOLOGIE 15 lat sieci w Polsce 15 lat temu, w sierpniu 1991 r., z Polski za pośrednictwem połączenia TCP/IP wysłana została pierwsza wiadomość elektroniczna. I właśnie to wydarzenie można uznać za moment podłączenia Polski do globalnej sieci. Pierwszą, historyczną już wiadomość wysłał Rafał Pietrak z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. Jej odbiorcą był Jan Sorensen, szef Ośrodka Komputerowego Uniwersytetu Kopenhaskiego. GENETYKA Ryż odporny na zalania Hasło „żywność modyfikowana genetycznie” wśród wielu osób budzi niezdrowe emocje. Jednak ostatnie osiągnięcia zespołu amerykańsko-filipińskich naukowców z pewnością ucieszą mieszkańców rejonów, które często nawiedzają powodzie. Udało im się z jednej odmiany ryżu, wyjątkowo odpornej na długotrwałe zanurzenie pod wodą, wyizolować gen odpowiedzialny za tę cechę i przenieść go do innej, wrażliwej na nadmiar wody odmiany. To ważne, bo choć ryż rośnie w wodzie, nie może być całkowicie nią przykryty, bo szybko gnije. To odkrycie naukowców, opublikowane na łamach pisma „Nature”, ma wyjątkowo ekonomiczny wymiar. Szczególnie w krajach azjatyckich, gdzie niszczycielskie powodzie zdarzają się bardzo często. Odmiana, do której wprowadzono gen odporności na nadmiar wody, przeżywa nawet do dwóch tygodni w zanurzeniu, a potem daje duże plony. Genetyczna ewolucja mózgu W najnowszym numerze naukowego pisma „Nature” znalazła się informacja o tym, że naukowcy zidentyfikowali gen, który mógł przyspieszać ewolucję ludzkiego mózgu. A to oznacza, że może on po części odpowiadać za naszą wyjątkowość w świecie zwierząt. Pracę nad tym odkryciem prowadził międzynarodowy zespół naukowców kierowany przez Davida Hausslera z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Cruz. Gen udało się wyodrębnić dzięki porównaniom genetycznym ludzi, szympansów i innych zwierząt. W jednym z badanych regionów genomu stwierdzono obecność genu HAR1F. Ekspresja tego genu następuje w komórkach nerwowych zwanych neuronami Cajala-Retziusa. Gen ten jest aktywny od 7. do 19. tygodnia ciąży. To czas krytyczny dla rozwoju kory mózgowej, kierującej złożoną działalnością organizmów. Kora odpowiada za wybitnie ludzkie umiejętności: mowę, abstrakcyjne myślenie, zdolność pisania, czytania i planowania. Po porównaniu okazało się, że gen HAR1F jest taki sam u wszystkich ssaków. Wyjątkiem są ludzie. Sekwencja cegiełek budujących ten gen różni się tylko w dwóch miejscach u kurczaka i szympansa. Tymczasem pomiędzy szympansem a człowiekiem znaleziono aż 18 różnic. EDUKACJA Nauki zastosowane? Rozpoczęło się przyjmowanie wniosków o granty w drugiej edycji projektu From Research to Enterprise (Od badań do przedsiębiorczości). Adresatami tego projektu są naukowcy, którzy mają pomysł na komercjalizację wyników swoich
Tagi:
Paulina Nowosielska
