Te kwiaty nigdy nie pozwolą przejść obok siebie obojętnie Nigdy nie mogę się nadziwić, ile magicznych sztuczek potrafią rośliny. Oczary czarują zapachem w środku zimy, dziwaczki świecą w ultrafiolecie, a aksamitki zmieniają kolor płatków. Płowiejące od słońca kwiaty to ciekawy obiekt do obserwacji, ale są też i takie rośliny, które jeszcze bardziej spektakularnie potrafią zmienić barwę kwiatów – to hortensje. One nigdy nie pozwolą przejść obok siebie obojętnie. Ich olbrzymie, masywne kule są najbardziej romantycznymi ze wszystkich lipcowych akcentów. Hortensja ogrodowa (Hydrangea macrophylla) potrafi przypudrować ogród słodkim różem lub delikatnym indygo albo ożywić go śmiałym karminem lub mocnym fioletem. To, na jaką barwę się zdecyduje, zależy od ziemi. Grunt to odpowiedni grunt. Hortensja ogrodowa potrafi zmienić zabarwienie swoich kwiatów w zależności od odczynu podłoża, w którym rośnie. Kiedy ziemia jest zasadowa, wybarwia się na różowo, a na glebach kwaśnych zakwita na niebiesko. Za różową barwę kwiatów hortensji odpowiadają barwniki antocyjanowe. Mają one zdolność łączenia się z glinem, a współpraca z tym pierwiastkiem skutkuje niebieskim zabarwieniem płatków. Związki glinu są jednak najlepiej rozpuszczalne w kwaśnym środowisku, zatem tam, gdzie ziemia jest kwaśna – o pH poniżej 5,5 – i zasobna w glin, hortensje zakwitną na niebiesko. Te rosnące w podłożu zasadowym pozostaną różowe. Kolor kwiatów hortensji można zmienić – chociaż nie zawsze. Jeśli posadzisz różowe hortensje w kwaśnej ziemi i od wczesnej wiosny będziesz je podlewać odżywką z dodatkiem siarczanu glinu lub ałunu, to na własne oczy zobaczysz tę kolorową transformację. Największe i najbardziej zdumiewające spektrum barw zaprezentują hortensje rosnące w podłożu o odczynie zbliżonym do obojętnego lub w mieszance ziemi o różnym pH: wtedy nawet na jednym krzewie kwiaty mogą być częściowo różowe i częściowo niebieskie, a zazwyczaj prezentują romantyczny barwny melanż. I tylko białe hortensje ogrodowe patrzą na te kaprysy zdegustowanym wzrokiem: same pewnie też by tak chciały, ale bez kolorowych barwników zmieniających odcień mogą tylko westchnąć. Na zawsze pozostaną białe. Hortensja bukietowa (Hydrangea paniculata) też częściowo potrafi zmienić barwę kwiatów. Świeże, jeszcze ukryte w pąkach kwiaty mają zielonkawe zabarwienie. Rozwijając się, bieleją i albo utrzymują ten kolor do samego końca, albo dostają wyraźnych różowych rumieńców pod koniec kwitnienia – zależnie od odmiany. Na tę zmianę nie da się jednak wpłynąć. Różowawe hortensje bukietowe nigdy nie staną się niebieskie. Zmiana kolorów może u hortensji wystąpić w ciągu jednego roku. Ale hortensje różnią się od siebie nie tylko barwą kwiatów. Mają też różne kwiatostany. Część z nich, i dotyczy to zarówno hortensji ogrodowych, jak i bukietowych, ale też hortensji dębolistnej (Hydrangea quercifolia) czy hortensji pnącej (Hydrangea petiolaris), ma kwiatostany zbudowane z kwiatów płodnych i płonnych. Kwiaty płodne są niepozorne i wypełniają środkową część kwiatostanów. Kwiaty płonne (sterylne) rozmieszczone są na krawędziach i pełnią tylko funkcję powabni: zwracają uwagę owadów zapylających i zapraszają je w odwiedziny. Wyhodowano wiele odmian hortensji o tego rodzaju kwiatostanach, ale są też hortensje, których kwiatostany są ściśle wypełnione kwiatami płonnymi. Takie rośliny nie mogą wytworzyć nasion, a dla owadów są zupełnie bezużyteczne. Mają jednak niezaprzeczalną wartość ozdobną, szczególnie w przypadku hortensji bukietowych: już jeden kwiatostan wygląda jak cały bukiet kwiatów. U hortensji ogrodowych podział kwiatostanów zabrnął jeszcze dalej: otrzymały one swoje charakterystyczne nazwy w języku angielskim, które zabawnie je opisują. I tak hortensje ogrodowe o płodnych kwiatach w środku i płonnych na zewnątrz kwiatostanów nazywają się lacecaps – przypominają coś w rodzaju dawnego kobiecego nakrycia głowy, czepca, w którym koronkowy środek otoczony jest falbankami. Nasz polski odpowiednik nie jest już tak fantazyjny – nazywamy je hortensjami o płaskich lub talerzykowatych kwiatostanach. Hortensje mające tylko kwiaty sterylne tworzą kuliste kwiatostany – kwiatów jest tak dużo, że nie zmieściłyby się ułożone płasko obok siebie. Kwiatostan ulega więc zniekształceniu i przybiera kształt kuli, a po angielsku czupryny – mopheads. Wszystkie hortensje, niezależnie od barwy czy kształtu kwiatostanów, warto docenić za jeszcze jedną umiejętność. Po przekwitnięciu ich kwiaty długo pozostają dekoracyjne i nie opadają, lecz utrzymują się na gałązkach. Nawet zima nie jest w stanie wyprawić im oczepin.
