Liczenie Żydów

Autor: Krzysztof Pilawski | 8 lipca, 2012

– Ilu, towarzyszu Staszewski, macie Żydów? – zapytał, zgodnie z relacją Stefana Staszewskiego (Teresa Torańska, „Oni”) Nikita Chruszczow. Indagowany odparł: – Nie wiem, kto siebie uważa za Żyda, a kto nie. Nigdy nas to nie interesowało. Chruszczow uznał to za błąd, tłumacząc, że w Związku Radzieckim mieszka 2% Żydów, wszędzie zatem, w tym w urzędach i na uniwersytetach, powinno ich być 2%.Żydzi od początku byli obecni w polskim ruchu rewolucyjnym. Szymon Dik-sztajn, członek Proletariatu, tłumaczył na polski pierwszy tom „Kapitału” Karola Marksa, a jego broszura „Kto z czego żyje” budowała świadomość klasową polskich robotników. Stanisław Mendelson zasiadł na ławie oskarżonych – m.in. z Ludwi-kiem Waryńskim – w krakowskim procesie socjalistów, a w 1892 r. zakładał Polską Partię Socjalistyczną. Spoczywa na warszawskim cmentarzu Żydowskim. W tym samym miejscu znajduje się grób ideologa PPS Feliksa Perla. Nieznane jest miejsce pochówku zamordowanej w 1919 r. w Berlinie Róży Luksemburg – oponentki Lenina, założycielki Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy, w której trzon aktywu stanowili żydowscy rewolucjoniści. Również nieznane jest miejsce spoczynku innego założyciela SDKPiL pochodzenia żydowskiego – Adolfa Warskiego, współtwórcy Komunistycznej Partii Polski, straconego w ZSRR w 1937 r. W aparacie partyjnym W okresie międzywojennym w Polsce działało nielegalnie wiele powiązanych ze sobą i podporządkowanych Kominternowi oraz Związkowi Radzieckiemu organizacji komunistycznych: KPP, Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy, Komunistyczna Partia Zachodniej Białorusi, Komunistyczny Związek Młodzieży Polskiej oraz Czerwona Pomoc (pol-ska sekcja Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom). W 1932 r.– według działającego przed wojną pod auspicjami Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Instytutu Naukowego Badania Komunizmu – w działalność komunistyczną w Polsce było zaangażowanych łącznie 25,6 tys. osób, nie licząc przeszło 6 tys. uwięzionych za komunizm.Największy udział Żydzi mieli w Czerwonej Pomocy. Jak podaje prof. Paweł Śpiewak, w 1935 r. stanowili 90% 650-osobowej organizacji. W KZMP było ok. 30% Żydów. W 1931 r. w KPP do 22% członków było Żydami, a wśród delegatów na zjazdach partii – od 10 do 26% (w Polsce międzywojennej Żydzi stanowili 10-procentową mniejszość). W niektórych organizacjach dominowali – tak było m.in. w drugiej połowie lat 30. w Warszawie. W jednym z dokumentów KPP ubolewano: „…towarzysze żydowscy w miastach stanowią powyżej 50% organizacji. Tłumaczy się to przede wszystkim przewagą komórek w drobnym przemyśle, gdzie zatrudnieni są przeważnie Żydzi. W mniejszych miastach to ustosunkowanie przedstawia się gorzej. Są miasteczka, w których organizacja partyjna jest czysto żydowska”.Żydzi odgrywali dużą rolę w kierownictwie partii. „W styczniu 1936 r.na 30 członków i zastępców KC KPPbyło 15 Polaków, 12 Żydów, dwóchUkraińców i jeden Białorusin, a łącz-nie z członkami KC KPZB i KC KPZU52 osoby, w tym 21 Żydów, 17 Polaków, ośmiu Białorusinów, pięciu Ukraińców”, pisze Paweł Śpiewak, podając, że w tzw. aktywie centralnym Żydów było 53%, w aparacie wydawniczym – 75%. W następnym roku w zmienionym 15-osobowym KC KPP znalazło się ośmiu Żydów i siedmiu Polaków. Identyczny był rozkład wśród 15 sekretarzy komitetów okręgowych partii. Lista Stalina W czasie wojny domowej w Hiszpanii walczyła, ponosząc wielkie straty, sformowana przez żydowskich komunistów kompania im. Naftalego Botwina (komunisty skazanego na śmierć i rozstrzelanego w 1925 r. we Lwowie za zastrzelenie funkcjonariusza kontrwywiadu, do dziś w Polsce zachowały się nazwane na jego cześć ulice).Ślepe często podporządkowanie Kominternowi i Związkowi Radzieckiemu nie uratowało działaczy KPP. Stalinowskie represje objęły kierownicze gremia partii, przedstawicieli zwalczających się frakcji. Wśród zgładzonych byli zarówno Polacy, Ukraińcy, Białorusini, jak i „towarzysze żydowscy”: Saul Amsterdam, Łazarz Aronsztam, Izrael Gajst, Abel Kapota, Leon Purman, Abram Rozenszajn, bracia Henryk i Władysław Stein, Adolf Zalberg i wielu innych (wybrane nazwiska pochodzą z wydanej w 1989 r. książki „Tragedia Komunistycznej Partii Polski”).Mimo represji to w ZSRR w czasie wojny ocalało najwięcej żydowskich komunistów z Polski. Ogółem – jak podaje Paweł Śpiewak – było ich3 tys. Niektórzy brali udział w pracach Związku Patriotów Polskich i Centralnego Biura Komunistów Polskich (np. Jakub Berman i Hilary Minc). Przy ZPP utworzono Centralny Komitet Żydów Polskich, który działał także po wojnie