Jak zapanować nad pazernością i złodziejstwem nowych kadr.
To nie jest przypadek ani gest zrodzony z emocji. Donald Tusk wezwał swoich ministrów do „spowiedzi”. Ogłosił to w mediach. Premier chciałby, żeby do 15 października ministrowie wytłumaczyli się publicznie ze swoich błędów i niedociągnięć. „Będę oczekiwał od pań i panów ministrów bardzo rzetelnych, uczciwych do bólu, prawdziwych miniraportów, w których sprawach czujecie, że nie idzie najlepiej. Bardzo mi zależy na tym, żebyście wszyscy wzięli na swoje barki odpowiedzialność za spotkania i rozmowy trudne. Prawda bywa trudna”, mówił Tusk. Zapowiedział, że będzie zabierał ministrów w podróże po kraju, by spotykali się ze środowiskami, które, jak się wyraził, mają powody do niepokoju albo straciły zaufanie do rządu.
Jak wytłumaczyć tę zapowiedź? Wszystko zależy do tego, jak ją potraktujemy – jako grę polityczną czy jako próbę potrząśnięcia ekipą rządzącą. W Polsce, kraju zepsutym przez polityków, w którym propaganda i teatr polityczny są głównym elementem życia publicznego, deklaracja Tuska została odebrana jako kolejny sprytny trik.
Wyjaśniano, że w ten sposób premier ustawił się w roli recenzenta swojego rządu. Stanął na czele wszystkich tych, którzy 15 października 2023 r. obecną ekipę rządzącą wybrali, a dziś są z jej działań niezadowoleni. Czyli stanął u boku swoich wyborców. No i zachował inicjatywę polityczną. Jako główny oskarżyciel, obrońca itd. Dobry car i źli bojarzy. Na pewno są to trafne analizy. Ale nie tłumaczą wszystkiego do końca. Przecież te deklaracje premiera nie wzięły się znikąd.
Tusk musi zdawać sobie sprawę, jak funkcjonuje ekipa, którą on firmuje, i jak ją oceniają ludzie. I że coś z tym trzeba zrobić.
Jego ruch powinniśmy zatem odbierać jako skierowany w dwie strony. Raz – do sympatyków, do twardego elektoratu, tych grup, które popierały obecną koalicję, a teraz są rozczarowane i skonfundowane. Bo trzeba coś zrobić, aby tych ludzi przy sobie przytrzymać. Dwa – do własnej ekipy, by przypomnieć rwącym się do posad działaczom, że są granice, których przekroczyć im nie wolno. Ponieważ ich przekroczenie to polityczne samobójstwo.
Tusk zaczął „spowiedź” od ministra Bodnara, od spotkania z grupą, której wiele zawdzięcza – ze środowiskami prawniczymi.
Sytuacja Adama Bodnara jest specyficzna. Jeden z najinteligentniejszych ministrów w rządzie jest dziś atakowany z dwóch stron. Dla PiS jest symbolem brutalności Tuska, głównym wrogiem, oskarżanym o całe zło: o przejęcie prokuratury, łamanie prawa, zatrzymania i tortury. „Bodnarowcy” – wołają na jego współpracowników ludzie PiS, tak żeby to zabrzmiało jak „banderowcy”.
Po drugiej stronie są stowarzyszenia prawnicze sędziów, prokuratorów, adwokatów, które w czasie „pisowskiej nocy” walczyły o praworządność, broniły wymiaru sprawiedliwości przed Ziobrą i Kaczyńskim. Za to płacili zaangażowani w ich działanie sędziowie, prokuratorzy; to oni stawali przed rozmaitymi komisjami dyscyplinarnymi, to ich odsuwano, to ich karano. Mają więc prawo być zawiedzeni, gdy widzą, że ich niedawni prześladowcy czują się dobrze i bezpiecznie. Mają prawo być rozczarowani tym, że do tej pory nie wymieniono neosędziów, nie zlikwidowano neoinstytucji, czyli pisowskich konstrukcji w obszarze trzeciej władzy. Dla nich Bodnar jest za ostrożny.
Jak wytłumaczyć to, że „proces przywracania praworządności w Polsce” idzie, jak idzie? Premier mówi, że „najtrudniejszym procesem jest przywracanie państwa prawa bez naruszania prawa” i że to działanie w obszarze szarości. A tak naprawdę dopiero zmiana prezydenta może coś zmienić, bo Andrzej Duda jest zdecydowanym obrońcą pisowskich zdobyczy. Dlatego Tusk wołał: „Nikomu bardziej nie przeszkadza status quo wyznaczone rządami PiS niż tym, którzy dzisiaj sprawują władzę zgodnie ze standardami państwa prawa. Dla nas ten stan rzeczy, połowiczny, szary, przejściowy, jest niezwykle kosztowny reputacyjnie i jeśli chodzi o funkcjonalność rządu, zdolność przeprowadzania szybkich procesów i decyzji. Proszę wierzyć i ministrowi Bodnarowi, i mnie, że mamy taką samą determinację, żeby ten stan rzeczy zmienić. Na dłuższą metę nie sposób sprawnie rządzić państwem w stanie dwuwładzy prawnej”.
I jeszcze jeden cytat. „Poczucie często jest takie, że idzie za wolno – mówił Tusk. – Nam już nie wypada się tłumaczyć, że nie jest łatwo przeprowadzać masywny proces rozliczeń w tej sytuacji prawnej (…). Tak czy inaczej, muszę powiedzieć, że zakres rozliczeń i odpowiedzialności, powoli także odpowiedzialności karnej ludzi, którzy nadużyli władzy przeciwko innym ludziom, jest największy od kilkudziesięciu lat, biorąc pod uwagę całą Europę”.
r.walenciak@tygodnikprzeglad.pl
