Mgławica

To doprawdy zadziwiające, w jak krótkim czasie, jak skutecz­nie i bez żadnego właściwie oporu udało się zrobić z III Rzeczy­pospolitej parodię demokratycznego państwa! Wybory prezydenckie, a więc wybór Pierwszego Obywatela, zamieniają się w śledztwo kryminalne. Przemiana gospodarcza zamienia się w “przekręt”, o którym kilkakrotnie już czytałem w różnych gazetach, że zablokowanie lub wypromowanie odpowiednich ustaw w Sejmie kosztuje zainteresowanych ponoć tyl­ko 3 miliony dolarów. Ostatnio wreszcie, również z prasy, dowiedziałem się o lęku Czechów i Węgrów, że jeśli ich wnioski rozpatrywane będą w jednym pakiecie z wnioskami Polski, to może im to zamknąć drogę do Unii Europejskiej. Nie stało się to przypadkiem, w ciągu jednej nocy. Nad ustawą lustracyjną na mocy której ściga się obecnie aż dwóch prezydentów, przez kilka lat pracował parlament, a prezydent ją podpisał. Przed strategią przemiany gospodarczej, zaprezentowaną już 10 lat temu, wszyscy padli na kolana i powiedzenie, że jest ona błędna, graniczyło z heroizmem. Wreszcie Unia nie ma dzisiaj specjalnego powodu, aby przyjmować Polskę do swego grona, skoro już dawno zdążyła skonsumować wszystkie korzyści, jakie mogła z tego uzyskać. Coraz częściej jednak myślę, że mimo wszystko nie byłoby to możliwe, gdyby degrengola­dzie państwa nie sprzyjała mgławica umysłowa, nad której stworzeniem przez prawie dziesięć lat pracowała, niestety, spora część polskiej inteligencji. Wymownego przykładu tej mgławicy dostarczył nam właśnie Piotr Bratkowski w opubliko­wanym w „Gazecie Wyborczej” (29-30 lipca) artykule „Socjalizm tak – wypaczenia nie”. Asumpt do tego artykułu dało mu przeczytanie książki Adama Leszczyńskiego „Sprawa do za­łatwienia”, obejmującej listy, jakie w latach 1956-57 przychodziły do redakcji tygodnika „Po prostu”. Trochę się dziwię, że listy te są dla Piotra Bratkowskiego takim zaskoczeniem, skoro jego matka, Anka Bratkowska, była wręcz sekretarzem redakcji „Po prostu” i pewnie mówiło się o tym trochę w domu – ale zostawmy to na boku. Artykuł Bratkowskiego rozpoczyna się od słów: “Myśląc o czasach PRL, lubimy stosować podziały dychotomiczne. Mówimy o grupce “katów” sprawujących władzę i o całej reszcie spo­łeczeństwa składającego się z mniej lub bardziej boleśnie doświadczonych ofiar”. Otóż ciekawi mnie, kto właściwie “lubi” stosować takie podziały? Bo ja na przykład nie lu­bię. W dodatku zaś wygląda na to, że nie jestem w tym osamotniony. Niedawno minęła kolej­na rocznica byłego święta narodowego 22 Lipca i z tej okazji w kilku pismach, m.in. w „Polityce”, ukazały się pełne zdziwienia arty­kuły, stwierdzające, że spo­ra większość społeczeń­stwa nie tylko nie “lubi” ta­kich podziałów, ale wręcz daje do zrozumienia, że w roli “mniej lub bardziej boleśnie doświad­czonych ofiar” żyło się jej znośniej niż obecnie, mimo – jak pisze Bratkowski – “ogromnego wzrostu standardu życia”; ten “ogromny wzrost standardu życia” to, oczywiście, u Bratkow­skiego odpowiednik owej “rzeczywistości super”, którą nie tak dawno wygłupił się Wajda. Bratkowskiego zdumiewa więc, że w większości listów do „Po prostu” nie widać katów i ofiar, słychać natomiast głos społeczeństwa, które całkiem na serio powtarza slogan “socja­lizm tak – wypaczenia nie”. “Czytając teksty październikowych i późniejszych reformatorów i rewizjonistów – przyznaje Bratkowski – a też “słuchając robotniczych haseł głoszących, że “socjalizm tak, wypaczenia nie” – zawsze miałem wrażenie, że to nie jest naprawdę”. Tymcza­sem teraz stwierdza on z osłupieniem, że jednak było naprawdę. I być może dlatego, jak kon­statuje ze smutkiem, że “ludzie nie tańczyli na ulicach ani w momencie tworzenia pierwszego niekomunistycznego rządu, ani w chwili wstąpienia do NATO”. Bratkowski nie może sobie z tym poradzić. Tłumaczy się, że urodził się w latach 70. i rzeczy­wiście dlatego może nie rozumie, że cokolwiek mówiłoby się o tym dzisiaj, chłopi wówczas otrzy­mali ziemię z reformy rolnej, a robotnicy pracę w szybko odbudowanym w trakcie Planu 3-letniego przemyśle i mieli powody do zadowolenia. Ironizuje, że mimo zlikwidowania analfabetyzmu listy pisane do „Po prostu” były koślawe i z błędami ortogra­ficznymi, ale nie widzi, że zostały one jednak napisane w społeczeństwie, w którym analfabetyzm przed wojną się­gał 20 procent. Nie rozumie też, że listy te pisane były do „Po prostu” dlatego, że ich autorzy pojęli, iż od państwa i władzy, na którą się skarżą w tej korespondencji, coś im się należy, że mają prawo czegoś od niej wymagać, co te­raz sprawia takie kłopoty naszym rządom.