Nie ma nic złego w zdrowym odżywianiu. Właściwie może ono przynieść tylko korzyści. Dzięki zwracaniu uwagi na to, co jesz i w jakiej ilości, możesz zadbać o stan swojego zdrowia, poprawisz też swój wygląd, zbudujesz wymarzoną sylwetkę, czy też zadbasz o odpowiedni poziom energii do działania. Jednak do wszystkiego trzeba podejść racjonalnie – nawet do kwestii zdrowego odżywiania. Inaczej bardzo łatwo o problemy, a to, co miało Ci pomóc, może zacząć Ci szkodzić.
Zaburzenia odżywiania to bardzo szeroki temat, który dotyczy dużej grupy ludzi. Jedzenie w końcu jest potrzebą fizjologiczną. Jeść trzeba, inaczej może dojść do wyniszczenia organizmu i w rezultacie do śmierci. Nie wszyscy jednak mają zdrowe nawyki żywieniowe, nie wszyscy w zdrowy emocjonalnie i odpowiedzialny sposób podchodzą do kwestii jedzenia. Stąd właśnie między innymi biorą się różnego rodzaju zaburzenia odżywiania. A jednym z nich jest ortoreksja. Co warto o niej wiedzieć?
Nawyki żywieniowe – czym są i dlaczego warto zadbać o to, by były zdrowe?
Każdy człowiek ma nawyki żywieniowe, które decydują o jego wyborach żywieniowych, wpływają na rodzaj diety, a także na porę jedzenia czy podejście do tej kwestii. Każdy człowiek ma określony zestaw nawyków żywieniowych, które kształtują się jeszcze na poziomie dzieciństwa. Nie wszystkie nawyki żywieniowe są jednak tymi właściwymi.
Nie zawsze dziecko otrzyma od rodziców zdrowe wzorce i wyrobi w sobie właściwe dla siebie nawyki żywieniowe, które przyniosą korzyści dla jego zdrowia i wyglądu. Podjadanie między posiłkami, objadanie się na noc, nocne wyjadanie zawartości lodówki, sięganie po słodzone napoje gazowane, tłuste, wysoko przetworzone jedzenie, stołowanie się głównie w fast foodach, spożywanie nadmiaru cukru – to wszystko może na Ciebie bardzo negatywnie wpłynąć. Wszystkie Twoje decyzje żywieniowe związane są też z pewnymi wyrobionymi już nawykami. Więcej na temat nawyków żywieniowych dowiesz się tutaj: https://psychoterapiacotam.pl/dla-kogo/dietetyk-warszawa/.
Nawyki żywieniowe jednak można zmienić. Wymaga to pracy, czasu i samozaparcia, ale jest to zadanie możliwe. Niestety, tutaj też nie jest trudno wpaść w pułapkę. Czasami człowiek nawet z najlepszymi chęciami i kierowany szlachetnymi pobudkami zmiany swojego życia na lepsze, może pogorszyć swój stan. Wśród różnorodnych zaburzeń żywieniowych istnieje bowiem ortoreksja.
Czym jest ortoreksja?
Ortoreksja to pojęcie, które po raz pierwszy pojawiło się w latach 90. XX wieku. Wprowadził je do użytku Steven Bratman. Choć był on praktykiem medycyny alternatywnej, warto zdawać sobie sprawę z tego, że sama ortoreksja jest zaburzeniem odżywiania i chorobą, która została uznana przez autorytety i uwzględniona jest chociażby w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób. Nie jest więc to żaden wymysł. To poważny problem, z którym trzeba walczyć. Czym jednak konkretnie jest ortoreksja?
To prawdziwa obsesja na punkcie zdrowego jedzenia. I o ile nie ma nic złego w zdrowym odżywianiu, to wręcz chwalebne, to jednak ortoreksja to niebezpieczne zjawisko. Każda obsesja jest zresztą niebezpieczna i niezdrowa, zawsze warto mieć to na uwadze.
Ortoreksja rozwija się powoli i niezauważalnie. Najczęściej początkowe zmiany wprowadzane w życiu i związane z nawykami żywieniowymi są jak najbardziej pożądane i chwalone przez społeczeństwo. Dana osoba po prostu zaczyna lepiej się odżywiać i bardziej zwracać uwagę na to, co je. Może przy tym zmniejszyć wagę ciała i po prostu czuć się lepiej. To niewinne początki. Jednak z biegiem czasu kwestia odżywiania staje się coraz ważniejsza, aż w końcu jest tą najważniejszą. Osoba dotknięta ortoreksją coraz bardziej i bardziej zwraca uwagę na to, co je. Jakość ma dla niej o wiele większe znaczenie niż ilość. Dochodzi do tego typu obsesji, że osoba chora wyklucza coraz więcej i więcej produktów żywnościowych pod dowolnym pretekstem – uważa bowiem, że produkty te są niezdrowe i na pewno jej zaszkodzą.
W rezultacie nie jest w stanie już w pewnym momencie zapewnić swojemu organizmowi wszystkiego, co potrzebne dla zdrowia. Skutkuje to pogorszeniem jego stanu, a w końcu może dojść nawet do wyniszczenia organizmu i śmierci.
Przyczyny ortoreksji
Jak zazwyczaj w takich wypadkach bywa w żaden sposób nie można określić jednej, konkretnej przyczyny występowania ortoreksji i wyjaśnić, dlaczego są osoby, dla których zdrowe odżywianie przeradza się w chorobę i obsesję. Naukowcy wskazują jednak na szereg powodów, które mogą do tego doprowadzić. Są to czynniki biologiczne, środowiskowe oraz psychologiczne.
Wśród czynników biologicznych wymienić można:
- Choroby, które wymagają specjalnego sposobu żywienia – uważanie na dietę ze względu na istniejącą już chorobę może przyczynić się do ortoreksji
- Zaburzenia odżywiania, które występowały w rodzinie
- Inne problemy medyczne, które próbuje się leczyć za pomocą właściwego sposobu odżywiania
Do środowiskowych czynników zalicza się głównie presję społeczną, która jest wywierana na ludziach, którzy nie wpasowują się w określone kanony piękna. Chęć dorównania i spełnienia tych wszystkich oczekiwań społecznych może przerodzić się właśnie w ortoreksję. Dużą rolę odgrywają tutaj media społecznościowe i nierealne, wyidealizowane życie, które pokazują wraz z sylwetkami, które zostały obrobione w programach graficznych i pokryte rozmaitymi filtrami. Zwłaszcza młodzi ludzie są przekonani, że media społecznościowe pokazują prawdę i chcą się upodobnić do swoich idoli, których obserwują w Sieci.
Wśród czynników psychologicznych natomiast na pierwszy plan wysuwają się skłonności do popadania w rozmaite obsesje, a także ogromna potrzeba kontroli. Może być to też związane z niską samooceną lub przeżytą traumą, którą próbuje wyprzeć w ramach rozmaitych mechanizmów obronnych – próba zyskania pełnej kontroli nad chociaż jednym aspektem życia może wydawać się w takich okolicznościach naprawdę bardzo kusząca. Tutaj też warto wymienić perfekcjonizm i dążenie do nieosiągalnego ideału za wszelką cenę.
Objawy ortoreksji
Początkowo trudno zauważyć ortoreksję. Otoczenie może wręcz pochwalać wprowadzone w sposób żywienia zmiany i uznawać je za dobre, zdrowe i konieczne. Z biegiem czasu jednak wszystko tak bardzo się nasila, że sytuacja zaczyna być groźna dla zdrowia. Do klasycznych objawów ortoreksji zalicza się:
- Wahania wagi
- Bezsenność i inne problemy ze snem
- Zaparcia
- Bóle brzucha
- Problemy z miesiączkowaniem u kobiet
- Odwodnienie
- Łamliwe paznokcie
- Wypadanie włosów
- Przyjmowanie dużej ilości suplementów diety
- Codzienne życie skoncentrowane dookoła posiłków – ich przygotowania, a także produktów spożywczych
- Obsesja na punkcie żywności
- Silne lęki związane z jedzeniem
- Wycofywanie się z życia społecznego
- Bardzo negatywny osąd osób, które nie przestrzegają coraz bardziej restrykcyjnych zasad
- Zasady żywieniowe zaczynają wiązać się z poczuciem własnej wartości
Osoby z ortoreksją są też całkowicie przekonane, że wszystko z nimi w porządku – prowadzą w końcu, we własnym mniemaniu, bardzo zdrowy tryb życia, w odróżnieniu od ludzi ze swojego otoczenia. To może powodować kompletne niezrozumienie istoty problemu, a także niechęć do zmian nawyków na te dla nich o wiele lepsze i zdrowsze. Takie osoby mogą być przekonane, że otoczenie zazdrości im kontroli i silnej woli, przez to próbuje ich namówić do złamania dobrych zasad żywieniowych na rzecz tych złych. Ocena sytuacji u osób chorych jest kompletnie zaburzona.
Ortoreksja – leczenie
Nieleczona ortoreksja może w końcu doprowadzić do rozwoju anoreksji lub innych zaburzeń odżywiania, na przykład bulimii. W przypadku ortoreksji najlepiej sprawdza się leczenie poprzez psychoterapię. To właśnie psychoterapia pozwala na zrozumienie, że to, co się dzieje w życiu osoby chorej jest podporządkowane chorobie, a jej osąd rzeczywistości jest bardzo mocno zaburzony.
Spore sukcesy w leczeniu ortoreksji wykazuje psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym, która pozwala dojść do źródeł problemu, wskazać niewłaściwe wzorce postępowania i wypracować te bardziej pożądane w toku dalszej pracy. Bardzo dobry wpływ ma nie tylko terapia indywidualna, ale też grupowa – razem z ludźmi, którzy przechodzą przez to samo i są już na różnym etapie radzenia sobie z chorobą.
Warto też podjąć współpracę z dietetykiem, by wypracować naprawdę zdrowe nawyki żywieniowe i poprawić znacząco swoje podejście do kwestii wyżywienia.
Odpowiedz na treść artykułu lub innych komentarzy