Polski system emerytalny to pasmo niekończących się zmian, pomysłów i korekt Nie ulega wątpliwości, że polski system emerytalny od pamiętnej reformy w roku 1999, kiedy utworzono dwa publiczne, obowiązkowe filary, pierwszy (większy, do którego wpływa ponad 3/5 składki) repartycyjny i drugi (mniejszy) kapitałowy, to pasmo niekończących się zmian, pomysłów i korekt. W tej chwili niewiele osób orientuje się, o co chodzi w naszym systemie emerytalnym. Mamy bowiem konta i subkonta w ZUS, które waloryzuje się według innych wskaźników, mamy OFE, ale jakby ich już nie było, mieliśmy zapowiedzi rozdania pieniędzy z OFE obywatelom, ale drugi rok z rzędu nikt ich nie realizuje. Mamy też IKE i IKZE, ale większość ludzi w ogólne nie wie, czym jedno różni się od drugiego, mamy niedawno uchwalony kolejny produkt – pracownicze plany kapitałowe. Mamy ubezpieczenie społeczne rolników. Oprócz tego są jeszcze rozwiązania emerytalne dla służb mundurowych, sędziów i prokuratorów. Na mocy Ustawy z 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych został wprowadzony mechanizm okresowych analiz zmian w funkcjonowaniu kapitałowej części systemu emerytalnego. Rada Ministrów ma obowiązek co trzy lata dokonywać przeglądu funkcjonowania systemu emerytalnego i przedkładać Sejmowi informacje o skutkach obowiązywania tej ustawy wraz z propozycjami zmian. Pierwszego przeglądu systemu emerytalnego Rada Ministrów dokonała w 2013 r. Drugi odbył się w 2016 r. Od czerwca do września 2016 r. oddziały ZUS organizowały debaty, w których uczestniczyli przedstawiciele pracodawców i pracowników, naukowców i ekspertów, a także inne osoby, które dzieliły się swoimi spostrzeżeniami, wynikami badań i wnioskami. Aktualnie dyskusja na temat systemu emerytalnego rozpoczęła się w Radzie Dialogu Społecznego. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych zidentyfikowało najważniejsze problemy, które zdaniem związku należy rozpatrzyć podczas kolejnego przeglądu emerytalnego. Pierwszy z nich to spadająca stopa zastąpienia naszych emerytur (stosunek wartości emerytury do zarobków przed przejściem na emeryturę). Szacuje się bowiem, że dla osób obecnie wchodzących na rynek pracy nie przekroczy ona 30%. Drugi podstawowy problem to deficyt Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z 16 mln pracujących zaledwie 9 mln jest na etatach i płaci składki w pełnej wysokości. Reszta pracuje na umowach śmieciowych, w formie samozatrudnienia, także w szarej strefie, w firmach outsourcingowych, agencjach pracy tymczasowej i na emigracji. Pracodawcy za wszelką cenę unikają płacenia składek na FUS. Trzeci problem wiąże się ze wspomnianą wielością systemów emerytalnych. Są one tak różne, że nawet trudno porównywać takie kwestie jak relacja składki do wysokości świadczeń czy brak tej składki. Kolejny problem związany jest z emeryturami pomostowymi. Pamiętamy, że milionowi osób pracujących w szczególnych warunkach zabrano prawo do wcześniejszej emerytury. Ale z emeryturami pomostowymi wiąże się jeszcze jeden problem, a mianowicie wygasający charakter tych świadczeń. W 2040 r. zakończy pracę ostatnia osoba mająca prawo do emerytury pomostowej. Zdaniem OPZZ osoby pracujące w szczególnych warunkach nie mogą być tylko dawcami składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Nie poprawiają się warunki ich pracy, a potem mogą nigdy nie otrzymać świadczenia. Przede wszystkim zaś emerytury pomostowe nie powinny mieć charakteru wygasającego. Mamy też swoje propozycje. Na stole negocjacyjnym położymy dwa nasze projekty. Pierwszy, o wspomnianym już niewygasaniu emerytur pomostowych, i drugi – projekt ustawy o emeryturach stażowych. Zdaniem OPZZ bez wpłat na fundusz emerytalny wiek emerytalny jest kwestią drugo- czy trzecioplanową. Można pracować i 100 lat, ale jeśli się nie odprowadza składek, to nie ma szans nawet na minimalną emeryturę. O tym chcemy rozmawiać w najbliższym czasie. Na pierwszym spotkaniu zespołu roboczego Rady Dialogu Społecznego ds. ubezpieczeń społecznych 27 września br. uzgodniono, że wypracowanie rekomendacji emerytalnych zostanie poprzedzone dyskusją w następujących blokach tematycznych: 1. Podleganie ubezpieczeniom społecznym; 2. Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne; 3. Warunki nabycia prawa do emerytury; 4. Zasady ustalania wysokości emerytury, w tym waloryzacja, mechanizmy korygujące; 5. Szczególne warunki nabywania prawa do emerytury; 6. Nowe dodatkowe segmenty emerytalne. Bogdan Grzybowski jest dyrektorem Wydziału Polityki Społecznej, Rynku Pracy, Ubezpieczeń i Zdrowia OPZZ Fot. Krzysztof Żuczkowski Share this:FacebookXTwitterTelegramWhatsAppEmailPrint
