Helikopter radykalnie zmienił szybkość i sprawność ratownictwa górskiego. Nie da się ukryć, że również koszty (…) Śmigłowiec stał się ikoną ratownictwa w XXI w. W Tatrach działa najintensywniej, ale jeśli brać pod uwagę wszystkie góry w Polsce, to najwcześniej do akcji wykorzystano śmigłowiec w Beskidach. Było to 28 lutego 1961 r. Jak podają tamtejsi goprowcy, śmigłowiec został wezwany (w slangu ratowników – „zadysponowany”) przez Jerzego Podgórnego – ówczesnego zastępcę kierownika Grupy Beskidzkiej – po otrzymaniu zgłoszenia o zaczadzeniu dwójki turystów w schronisku PTTK Rysianka. Na pokładzie oprócz Podgórnego był lekarz Grupy Beskidzkiej Zbigniew Tusiewicz. Maszyną dowodził pilot Janusz Kozłowski z katowickiego Zespołu Lotnictwa Sanitarnego. Kobietę oraz mężczyznę przetransportowano do szpitala miejskiego w Bielsku-Białej. Po pięciu dniach mogli opuścić placówkę. Akcję relacjonowano w prasie nie tylko lokalnej, ale też centralnej. Z emfazą pisano o spektakularnym wyczynie pilota, niezwykłej odwadze ratowników i ich skuteczności. * W GOPR motorem nawiązywania kontaktów z lotnictwem śmigłowcowym był Antoni Janik. Nie było to łatwe zadanie. Koszty, ryzyko związane z lataniem nad górskimi grzbietami czy uzależnienie od pogody dostarczały paliwa przeciwnikom lotnictwa ratunkowego. W zarządzie GOPR było takich wielu – znali budżet organizacji i zdawali sobie sprawę z kosztów. – Współpraca mogła się skończyć szybciej, niż się zaczęła – wspominał Tadeusz Augustyniak, bo to on 13 października 1970 r. pilotował lot do Rabki, podczas którego o mały włos nie doszło do katastrofy. Na pokładzie była dwójka chorych dzieci. – Po minięciu grzbietu zaczynałem schodzić – opowiadał pilot. – Po kilku sekundach: paf, trzask i silnik przestał pracować. Wszystko nie byłoby takie groźne, gdyby teren był płaski, równy. Instrukcja w takich wypadkach mówi, że należy zejść do ziemi i gdzieś na wysokości 20 m „nad” gwałtownie pociągnąć dźwignią skoku i mocy do góry. Łopaty, które kręcą się z szybkością 8 m na sekundę, gdy helikopter opada, zostają zaciążone, wytwarza się prędkość postępowa i następuje bezpieczne przyziemienie. Każdy z pilotów był w tym szkolony i wykonywał takie zadanie na ćwiczeniach. Tylko że to działo się nad lotniskiem. A podczas tamtego lotu pode mną był las. Wypatrzyłem zagajnik z młodszymi drzewkami. Krzyknąłem do ratownika: „Trzymaj dzieci!”. Zrobiłem skręt w prawo o 90 st. – To wszystko mogło trwać parę sekund. W tym czasie musiałem jeszcze wymyślić, jak nie wejść w te drzewka na prędkości, bo że łopaty będą połamane, to było pewne, ale chciałem uratować kadłub. Dlatego prędkość wyhamowałem tuż nad drzewami i siadłem na nich lekkim ślizgiem. Efekt był taki, że w maszynie nie została wybita żadna szybka, a przecież i od dołu, i po bokach są okienka. Nikomu nic się nie stało. Śmigłowiec poszedł do remontu i potem jeszcze latał – opowiadał Augustyniak. (…) * Lotów było coraz więcej, piloci nabierali wprawy. W 1973 r. rozpoczęła się stała współpraca zakopiańskiego oddziału GOPR z wojewódzką stacją pogotowia ratunkowego. Dziś trudno to sobie wyobrazić, ale latano z lotniska w Balicach. Odległość zmuszała pilotów do zabierania dodatkowego paliwa, a przy poważniejszych akcjach – do wożenia go na międzylądowania na przykład do Morskiego Oka. Dlatego w marcu 1975 r. zaczął się eksperyment ze stałym dyżurem Mi-2 obok zakopiańskiego szpitala. Pięćdziesiąt sześć akcji przez niecałe dwa i pół roku przekonało decydentów i helikopter zagościł w Zakopanem na lata. Obsługiwał akcje GOPR nie tylko w Tatrach, ale też w Beskidach (teren działania grup: Krynickiej, Beskidzkiej i oczywiście Podhalańskiej). Zatwierdzony pod koniec 1978 r. Program szkolenia ratowników GOPR w ratownictwie z powietrza – opracowany przez Tadeusza Augustyniaka z Zespołu Lotnictwa Sanitarnego Kraków i starszego instruktora ratownictwa górskiego Macieja Gąsienicę z Grupy Tatrzańskiej GOPR – pokazał, że śmigłowiec na stałe wszedł do rozwiązań ratunkowych stosowanych przez GOPR. (…) Program opierał się na zasadach, jakie Tadeusz Augustyniak poznał w Szwajcarii w 1974 r., oraz na doświadczeniach, które piloci z Sanoka, Katowic i Krakowa zdążyli już zdobyć. Było ich zaskakująco wiele – mimo że do 1978 r. nie istniał spójny program, od kwietnia 1975 do końca 1977 r. odbyło się kilkadziesiąt lotów w tereny górskie. Dziś w Zakopanem istnieje stała baza. Podobnie w latach 1987-1993 było w Szczyrku, gdzie stacjonował śmigłowiec ratowniczy. Jednak
Tagi:
Beskidy, Bielsko-Biała, Eurocopter, fragmenty książek, GOPR, GOPR. Na każde wezwanie, Grupa Beskidzka, helikoptery, Jacek Jawień, Janusz Kozłowski, Jerzy Podgórny, książki, lotnictwo, Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, LPR, Marek Kalbarczyk, Media Expert, Mirosław Hermaszewski, obserwacje, praca, ratoownicy medyczni, ratownictwo górskie, ratownictwo medyczne, śmigłowce, społeczeństwo, Tadeusz Augustyniak, Tatry, Tomasz Motyl, Tomasz Niedzielski, Wydawnictwo Agora, Zbigniew Tusiewicz
