Dlaczego noworoczne postanowienia są jak fajerwerki – efektowne i krótkotrwałe Artur Król – psycholog, coach, autor licznych książek i artykułów z zakresu zmiany osobistej i rozwoju osobistego, m.in. „Opowieści zmieniacza”, „Pewność siebie”, „Talent nie istnieje”. Twórca metod Beyond NLP i Dynamic Mindscapes. Prawie połowa z nas robi noworoczne postanowienia, ale zaledwie co piąta osoba je realizuje. Wyniki niektórych badań są jeszcze surowsze – zaledwie 8% wykaże silną wolę i wytrwa. – Na dodatek niezrealizowane postanowienia powtórzone za rok mają znacznie mniejsze szanse powodzenia. To dlaczego tak chętnie postanawiamy coś w sylwestrową noc, przeczuwając, że może to się okazać ulotne jak bąbelki szampana? – Z powodu tradycji. Stworzyliśmy silny kulturowy nawyk, składamy sobie życzenia i – jeśli są szczere – wierzymy, że się spełnią. Nowy Rok to symboliczny, niemal magiczny czas, odcinamy przeszłość grubą kreską i postanawiamy: będę lepszą osobą. A może większość tych postanowień jest niezbyt ważna? – Wręcz przeciwnie, przeważnie są to dla nas sprawy ważne, nawet jeśli wydają się błahe – myślimy o nich, powracają w różnych sytuacjach, czujemy się z nimi źle. Patrząc na listę noworocznych postanowień, można dojść do wniosku, że jesteśmy z siebie niezadowoleni. – A czy trzeba być niezadowolonym z siebie, żeby chcieć być lepszym? Można siebie akceptować i czuć potencjał do usprawnienia swojego życia. Prawie każdy chce mieć lepsze życie, czasami dotyczy to drobiazgów, ale znacznie częściej spraw istotnych. Chcemy mieć lepszy związek, lepszą pracę, lepsze samopoczucie – np. pozbyć się tych kilku zbędnych kilogramów, żyć zdrowiej, mieć więcej czasu, aby spędzać go z bliskimi, aby rozwijać zainteresowania… Dlaczego ta lista jest taka długa? – To paradoks naszych czasów, polegający na tym, że mamy duży dobrobyt – oczywiście mówię o naszym kręgu kulturowym i naszym otoczeniu cywilizacyjnym… Duży dobrobyt? – Sto lat temu mało kto zastanawiał się, co może zrobić ze swoim życiem, bardziej koncentrował się na zaspokojeniu podstawowych potrzeb. Dziś mamy dużo możliwości usprawnienia siebie, planowania lepszego życia – jak nigdy dotychczas. Prawie każdy odczuwa potrzebę zmian, mamy dużo możliwości, ale tak niewiele wychodzi z postanowień. – Ma to wiele przyczyn, a najważniejsze wiążą się z tym, że popełniamy dużo błędów zarówno w określaniu postanowień, jak i w ich realizacji. Zacznijmy od pierwszego kroku – podjęcia postanowienia. – Postanowienia powinny być konkretne, niestety, często nie wyznaczamy sobie celu, jaki chcemy osiągnąć. Myślimy: fajnie by było znać jakiś język, mieć zgrabną sylwetkę, zmienić pracę, więcej zarabiać. To są życzenia, a nie postanowienia – cele muszą być realistyczne. Mam nadwagę, źle się z tym czuję, chcę zrzucić zbędne kilogramy i jest to dla mnie ważne. Postanawiam: schudnę przez miesiąc 10 kg, a przecież wiadomo, że dla większości osób schudnąć kilogram na tydzień to zdrowe maksimum. Czuję, że kiepsko z moją kondycją, więc postanawiam: codziennie będę biegać przez godzinę. I rzucam się na jogging, szybko się zniechęcam albo – co jeszcze gorsze – nabawiam jakiejś kontuzji. Jednak realistyczny cel może słabo motywować. – Jednych motywuje osiąganie drobnych celów, drugich – duże wyzwania. Dobre rezultaty daje rozbicie dużego celu na mniejsze etapy. W psychologii funkcjonuje pojęcie krzywej motywacji – wraz ze wzrostem istotności celu motywacja rośnie, ale gdy jego znaczenie staje się zbyt duże, motywacja maleje, gdyż obciąża nas duża presja. Przeprowadzono badania, w których część uczestników mogła wygrać pensję tygodniową, część miesięczną, a część roczną. Wszyscy mieli do wykonania te same niezbyt trudne zadania. Ludzie z pensją miesięczną mieli lepsze wyniki od tych z pensją tygodniową, ale ci z roczną nie potrafili wykonać żadnego zadania. Myśl: mogę stracić roczną pensję, powodowała, że popełniali poważne błędy lub byli zbyt spięci, by coś zrobić. Dlatego ważne jest znalezienie złotego środka. Tak postępują menedżerowie dużych firm, gdy zarządzają zmianą. – Zmiana nie może być sztuką dla sztuki. Postanowienia mają większą szansę na realizację,
